اوج مهربانی 3
در فراز سوم از دعای شریف اللهم ادخل علی اهل القبور از خدای متعال در خواست می کنیم که بار خدایا همه گرسنگان را سیر بفرما.
اَللّهُمَّ اَشْبِعْ کُلَّ جایِعٍ
چه بسا افرادی که به هر دلیلی به نان شب خویش و خانواده خود محتاجند و توان سیر کردن شکم خود و افراد زیر دست خود را ندارند.
اینها چه باید کنند. آیا باید بمیرند؟ آیا برای سیر نمودن شکم خویش و فرزندان خود باید به هر کار پستی تن دهند؟
آیا جامعه مسلمانان هیچ تعهدی نسبت به اشان ندارند؟
آیا می شود با شکم سیر و انباشته از غذاهای رنگارنگ به بستر رفت و آرمید و در فکر گرسنگان نبود؟
در چنین حالی چه تفاوتی بین انسان و حیوانات خواهد بود؟
حیوانات نیز با شکم سیر می خوابند و توجهی به گرسنگی هم نوع خویش ندارند.
یکی از دلایل واجب شدن روزه این است که ثروت مندان نیز طعم گرسنگی فقرا را بچشند.
آری ثروت مندان هر زمانی که اراده کنند غذای مورد نظر خود را تهیه می کنند و می خورند و هیچ وقت طعم گرسنگی را نمی چشند.
خدای متعال با واجب کردن روزه گرسنگی را به ایشان می چشاند تا فقرا را درک کنند.
« البته ممکن است با توصیف حال گرسنگان و محرومان، سیران را متوجه حال گرسنگان ساخت، ولى اگر این مساله جنبه حسى و عینى به خود بگیرد اثر دیگرى دارد، روزه به این موضوع مهم اجتماعى رنگ حسى مىدهد، لذا در حدیث معروفى از امام صادق ع نقل شده که" هشام بن حکم" از علت تشریع روزه پرسید، امام ع فرمود:
روزه به این دلیل واجب شده است که میان فقیر و غنى مساوات بر قرار گردد، و این به خاطر آن است که غنى طعم گرسنگى را بچشد و نسبت به فقیر اداى حق کند، چرا که اغنیاء معمولا هر چه را بخواهند براى آنها فراهم است، خدا مىخواهد میان بندگان خود مساوات باشد، و طعم گرسنگى و درد و رنج را به اغنیاء بچشاند تا به ضعیفان و گرسنگان رحم کنند"[1].
راستى اگر کشورهاى ثروتمند جهان چند روز را در سال روزه بدارند و طعم گرسنگى را بچشند باز هم اینهمه گرسنه در جهان وجود خواهد داشت؟!»[2]
به هر حال ما نمی توانیم به حال گرسنگان بی تفاوت باشیم. چه زیبا فرمود مولای متقیان که «.. اگر مىخواستم به پالوده این عسل، و مغز این گندم، و بافتههاى این ابریشم راه مىیافتم، ولى هیهات که هواى نفس بتواند بر من پیروز شود، و شدت حرص مرا به گزیدن خوراکها برانگیزد، در حالى که شاید در حجاز یا یمامه کسى باشد که امید به قرص نانى نداشته باشد، و هیچ گاه یک شکم سیر غذا نخورده باشد! هیهات که من با شکم سیر بخوابم و در پیرامون من شکمهایى گرسنه و جگرهایى تشنه دیده شود، یا چنان باشم که شاعر گفته است:
|
و حسبک داء ان تبیت ببطنة |
و حولک اکباد تحنّ إلى القدّ |
این درد براى تو بس که شب هنگام با شکم پر بخوابى، در صورتى که در پیرامون تو جگر سوختگانى بسر برند در آرزوى دیدن کاسهاى![3]»[4]
به همین خاطر شخص روزه دار که خود طعم گرسنگی را درک کرده است به مدت یک ماه از عمق جانش خدا را می خواند که خداوندا گرسنگان را سیر بفرما.
البته همانطور که گذشت برای سیر شدن گرسنگان، باید اقدام عملی نیز کرد.
[1] وسائل الشیعه جلد 7 باب اول کتاب صوم صفحه 3. انما فرض اللَّه الصیام لیستوى به الغنى و الفقیر و ذلک ان الغنى لم یکن لیجد مس الجوع فیرحم الفقیر، و ان الغنى کلما اراد شیئا قدر علیه، فاراد اللَّه تعالى ان یسوى بین خلقه، و ان یذیق الغنى مس الجوع و الالم، لیرق على الضعیف و یرحم الجائع
[2] تفسیر نمونه، ج1، ص: 631
[3] الحیاة / ترجمه احمد آرام، ج2، ص: 399
[4] لو شئت لاهتدیت الطریق الى مصفّى هذا العسل، و لباب هذا القمح، و نسائج هذا القزّ، و لکن هیهات أن یغلبنی هوای و یقودنی جشعی الى تخیّر الأطعمة، و لعلّ بالحجاز او الیمامة من لا طمع له فی القرص و لا عهد له بالشّبع! او أبیت مبطانا و حولی بطون غرثى و أکباد حرّى، أو أکون کما قال القائل:
|
و حسبک داء أن تبیت ببطنة |
و حولک أکباد تحنّ الى القدّ |
سیّد محمّد جعاوله