پیامبر رحمت براى جهانیان
بسم الله الرحمن الرحیم
وَ مَا أَرْسَلْنَکَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِینَ(107)
در آیه مورد بحث به رحمت عامه وجود پیامبر ص اشاره کرده مى گوید:" ما تو را جز براى رحمت جهانیان نفرستادیم" (و ما أرسلناک إلا رحمة للعالمین).
عموم مردم دنیا اعم از مؤمن و کافر همه مرهون رحمت تو هستند، چرا که نشر آئینى را به عهده گرفتى که سبب نجات همگان است، حال اگر گروهى از آن استفاده کردند و گروهى نکردند این مربوط به خودشان است و تاثیرى بر عمومى بودن رحمت نمى گذارد.
این درست به آن مى ماند که بیمارستان مجهزى براى درمان همه دردها با پزشکان ماهر و انواع داروها تاسیس کنند، و درهاى آن را به روى همه مردم بدون تفاوت بگشایند، آیا این وسیله رحمت براى همه افراد آن اجتماع نیست؟ حال اگر بعضى از بیماران لجوج خودشان از قبول این فیض عام امتناع کنند تاثیرى در عمومى بودن آن نخواهد داشت.
و به تعبیر دیگر رحمت بودن وجود پیامبر براى همه جهانیان جنبه مقتضى و فاعلیت فاعل دارد و مسلما فعلیت نتیجه، بستگى به قابلیت قابل نیز دارد.
تعبیر به" عالمین" (جهانیان) آن چنان مفهوم وسیعى دارد که تمام انسانها را در تمام اعصار و قرون شامل مى شود و لذا این آیه را اشاره اى بر خاتمیت پیامبر اسلام مى دانند، چرا که وجودش براى همه انسانها آینده تا پایان جهان رحمت است و رهبر و پیشوا و مقتدا، حتى این رحمت، از یک نظر شامل فرشتگان هم مى شود:
حدیث جالبى در اینجا نقل شده که این عمومیت را تایید مى کند حدیث این است هنگامى که این آیه نازل شد پیامبر از جبرئیل پرسید"
هل اصابک من هذه الرحمة شىء
"" آیا چیزى از این رحمت عائد تو شد"؟
جبرئیل در پاسخ عرض کرد"
نعم، انى کنت اخشى عاقبة الامر، فامنت بک، لما اثنى الله على بقوله عند ذی العرش مکین
":" من از پایان کار خویش بیمناک بودم، اما بخاطر آیهاى که در قرآن بر تو نازل شد از وضع خود مطمئن شدم آنجا که خداوند مرا با این جمله مدح کرده ذی قوة عند ذی العرش مکین:
جبرئیل نزد خداوند خالق عرش بلند مقام و بلند مرتبه است" «1» به هر حال در دنیاى امروز که فساد و تباهى و ظلم و بیدادگرى از در و دیوار آن مى بارد، آتش جنگها در هر سو شعله ور است، و چنگال زورمندان بیدادگر حلقوم مستضعفان مظلوم را مى فشارد، در دنیایى که جهل و فساد اخلاق و خیانت و ظلم و استبداد و تبعیض هزار گونه نابسامانى آفریده، آرى در چنین جهانى مفهوم" رحمة للعالمین" بودن پیامبر از هر زمانى آشکارتر است، چه رحمتى از این بالاتر که برنامه اى آورده که عمل به آن نقطه پایانى است بر همه این ناکامیها و بدبختیها و سیه روزیها، آرى او و دستوراتش، برنامه و اخلاقش همه رحمت است رحمتى براى همگان و تداوم این رحمت سرانجامش حکومت صالحان با ایمان بر تمام معموره زمین خواهد بود.
تفسیر نمونه، ج13، ص: 527
