اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ فَضْلَ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ صَیِّرْ أُمُورِی فِیهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَى الْیُسْرِ وَ اقْبَلْ مَعَاذِیرِی وَ حُطَّ عَنِّیَ الذَّنْبَ وَ الْوِزْرَ یَا رَءُوفاً بِعِبَادِهِ الصَّالِحِینَ
خدایا در این ماه فضیلت شب قدر را روزى ام ساز، و کارهایم را از سختى به آیانى برگردان، و پوزش هایم را بپذیر، و گناه و بار گران را از گردنم بریز، اى مهربان به بندگان شایسته.
ماه مبارک رمضان نزدیک شد و در این ماه مبارک خودتان را تقویت کنید به قوّتهاى روحانى. در یک حدیثى است که پیغمبراکرم فرمودند که ماه رمضان آمد، اقبال کرد، آمد. در ضمنش مى فرمایند که
دُعیتُم الى ضیافَةِ اللَّه.
ضیافتهاى خدا با ضیافتهاى مردم این است فرقش که وقتى شما را یک اشخاصى دعوت بکنند به یک مهمانى، وقتى بروید در آن مهمانى به حسب فراخور حال، یک چیزهایى براى خوردنى و یک چیزهایى براى تفریح و این چیزهاست. ضیافت خدا در ماه رمضان یک شعبه اش روزه است، آن ضیافت خداست؛ یک شعبه اش روزه است و یک امر مهمش که مائده غیبى و آسمانى است قرآن است. شما دعوت شده اید به مهمانى خدا و شما در ماه رمضان مهمان خدا هستید. مهماندار شما، شما را وادار کرده است به اینکه روزه بگیرید. این راههایى که به دنیا باز است و شهوات است، اینها را سدش کنید تا مهیا بشوید براى لیلة القدر. ماه شعبان مقدمه است براى ماه مبارک رمضان که مردم مهیا بشوند براى ورود در ماه مبارک رمضان و ورود در «ضیافة اللَّه». شما وقتى که مىخواهید به مهمانى بروید خوب، یک وضع دیگرى- غالباً البته-، یک وضع دیگرى خودتان را درست مى کنید. لباسى تغییر مى دهید و یکطور دیگرى وارد مى شوید. آنطورى که در خانه هستید یک تغییرى مى دهید. ماه شعبان براى این است که همان مهیا بودنى که مى خواهید مهمانى بروید، خودتان را مهیا مىکنید و سر و ظاهرتان را، سر و صورتتان را یک قدرى فرق مى گذارید با آن وقتى که در خانه هستید. در ضیافت خدا، ماه شعبان براى مهیا کردن این افراد است، مهیا کردن مسلمین است براى ضیافت خدا، ادبش آن مناجات شعبانیه است. من ندیده ام در ادعیه، دعایى را که گفته شده باشد همه امامها این دعا را مى خواندند، در دعاى شعبانیه این هست؛ اما من یادم نیست که در یک دعاى دیگرى دیده باشم که همه ائمه این را مى خواندند. این مناجات شعبانیه براى این است که شما را، همه را مهیا کند براى «ضیافة اللَّه» ..
صحیفه امام، ج13، ص: 31
اللَّهُمَّ اجْعَلْ سَعْیِی فِیهِ مَشْکُوراً وَ ذَنْبِی فِیهِ مَغْفُوراً وَ عَمَلِی فِیهِ مَقْبُولاً وَ عَیْبِی فِیهِ مَسْتُوراً یَا أَسْمَعَ السَّامِعِینَ خدایا کوششم را در این ماه مورد سپاس، و گناهم را آمرزیده، و عملم را پذیرفته، و عیبم را پوشیده قرار ده، اى شنواترین شنوایان.
اَللّهُمَّ سُدَّ
فَقْرَنا بِغِناکَ
خدایا ببند رخنه فقر ما را به وسیله دارائی خود
در دین مبین اسلام فقر به عنوان یک امر مطلوب، معرفی نشده است بلکه احادیث زیادی در مذمت فقر آمده است.
امام علیه السّلام به فرزند خود محمّد ابن حنفیّه (در نکوهش فقر و تنگدستى) فرموده است
اى پسرم من بر تو از تنگدستى مى ترسم (که مبادا بر اثر بىچیزى دست طمع پیش مردم دراز کرده بداده خدا رضاء ندهى) پس از (شرّ) آن بخدا پناه بر که تنگدستى جاى شکست و کم بودى در دین است (چون تنگدستى بسا شخص را به خیانت و دروغ گفتن و خوارى و کمک نکردن از حقّ وادارد که اینها نقص در دین مى باشد) و جاى سرگردانى خرد است (چون فقیر ناشکیبا راه راست گم کند و در کار خود عقلش حیران و اندیشهاش سرگردان شود) و موجب دشمنى است (چون مردم بى چیز را دشمن دارند و از او دورى گزینند، یا بر اثر کردار ناپسندیده از قبیل خیانت و دروغگویى خدا دشمن او گردد یعنى او را از رحمتش بى بهره نماید، یا
اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی فِیهِ مُحِبّاً لِأَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادِیا لِأَعْدَائِکَ مُسْتَنّاً بِسُنَّةِ خَاتَمِ أَنْبِیَائِکَ یَا عَاصِمَ قُلُوبِ النَّبِیِّینَ.
خدایا مرا در این ماه دلبسته اولیا، و دشمن دشمنانت قرار ده، و آراسته به راه و روش خاتم پیامبرانت گردان، اى نگهدارنده دلهاى پیامبران.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ فِیهِ مَا یُرْضِیکَ وَ أَعُوذُ بِکَ مِمَّا یُؤْذِیکَ وَ أَسْأَلُکَ التَّوْفِیقَ فِیهِ لِأَنْ أُطِیعَکَ وَ لا أَعْصِیَکَ یَا جَوَادَ السَّائِلِینَ
خدایا در این ماه آنچه تو را خشنود مى کند از تو درخواست می کنم، و از آنچه تو را ناخشنود می کند به تو پناه مى آورم، و از تو در این ماه توفیق اطاعت و ترک نافرمانى ات را خواستارم، اى بخشنده به نیازمندان.
اللَّهُمَّ اغْسِلْنِی فِیهِ مِنَ الذُّنُوبِ وَ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الْعُیُوبِ وَ امْتَحِنْ قَلْبِی فِیهِ بِتَقْوَى الْقُلُوبِ یَا مُقِیلَ عَثَرَاتِ الْمُذْنِبِینَ خدایا در این ماه از گناهانم شست وشویم ده، و از عیب ها پاکم کن، و دلم را به پرهیزکارى دلها بیازماى، اى نادیده گیرنده لغزشهاى اهل گناه.
علی امشب چرا بهر عبادت بر نمی خیزد
چرا شیر خدا از بهر طاعت بر نمی خیزد
خدا جویی که از یاد خدا یک دم نشد غافل
چه رخ داده که از بهر عبادت بر نمی خیزد
از آن ضربت که بر فرق علی زد زاده ملجم
یقین دارم که از جا تا قیامت بر نمی خیزد
به محراب دعا در خون شناور گشته شیر حق
دیگر بهر دعا آن ابر رحمت بر نمی خیزد
سفیان گفت به حضرت امام جعفر صادق صلوات اللَّه علیه عرض کردم که آن شبهایى که در ماه مبارک رمضان امیدوارىها در آن هست کدامین شبهاست حضرت فرمودند که شب نوزدهم و شب بیست و یکم و شب بیست و سیم است عرض نمودم که اگر کسى را سستى دست دهد یا مرضى یا مانعى از این سه شب کدام یک محل اعتمادند حضرت فرمودند که آن شب بیست و سیم است.[1]
اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ فَضْلِکَ وَ أَنْزِلْ عَلَیَّ فِیهِ بَرَکَاتِکَ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوجِبَاتِ مَرْضَاتِکَ وَ أَسْکِنِّی فِیهِ بُحْبُوحَاتِ جَنَّاتِکَ یَا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ
خدایا در این ماه درهاى فضلت را به روى من بگشا، و برکاتت را بر من نازل فرما، و به موجبات خشنودى ات موفقم بدار، و در میان بهشت هایت جایم ده، اى برآورنده خواهش درماندگان.
اللَّهُمَّ اجْعَلْ لِی فِیهِ إِلَى مَرْضَاتِکَ دَلِیلاً وَ لا تَجْعَلْ لِلشَّیْطَانِ فِیهِ عَلَیَّ سَبِیلاً وَ اجْعَلِ الْجَنَّةَ لِی مَنْزِلاً وَ مَقِیلاً یَا قَاضِیَ حَوَائِجِ الطَّالِبِینَ
خدایا در این ماه براى من به سوى خشنودى ات دلیلى قرار مده، و براى شیطان راهى به سوى من قرار مده، و بهشت را منزل و آسایشگاهم قرار ده، اى برآورنده حاجات خواهندگان.
اللَّهُمَّ افْتَحْ لِی فِیهِ أَبْوَابَ الْجِنَانِ وَ أَغْلِقْ عَنِّی فِیهِ أَبْوَابَ النِّیرَانِ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِتِلاوَةِ الْقُرْآنِ یَا مُنْزِلَ السَّکِینَةِ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ
خدایا در این ماه درهاى بهشت هایت را به رویم باز کن، و درهاى آتش دوزخ را به روزیم بربند، و به تلاوت قرآن موفقم بدار، اى فرو فرستنده آرامش در دل مؤمنان.
مناجات علی از سوی نخلستان نمی آید
صدای دلنشین شاه انس و جان نمی آید
بجای صوت قرآن چون شده کز خانه حیدر
نوایی جز صدای ناله و فغان نمی آید
به فرق مظهر حق و عدالت ضربتی خورده
که امید حیات از آن شه مردان نمی آید
علی در بستر مرگ است و مشغول نماز امشب
بگو خادم به مسجد خسرو خوبان نمی آید
یتیمی دامن مادر گرفته اشک می ریزد
که ای مادر چرا غم خوار ما طفلان نمی آید
به چشم تر، بره سر می کشند بیچارگان امشب
که یا رب از آن چه آن مولای درویشان نمی آید
حکیم از دیدن زخم علی نومید گردیده
حسن را غیر از یاس از گفته نعمان نمی آید.
اللَّهُمَّ وَفِّرْ فِیهِ حَظِّی مِنْ بَرَکَاتِهِ وَ سَهِّلْ سَبِیلِی إِلَى خَیْرَاتِهِ وَ لا تَحْرِمْنِی قَبُولَ حَسَنَاتِهِ یَا هَادِیا إِلَى الْحَقِّ الْمُبِینِ خدایا در این ماه بهره ام را از برکت هایش کامل گردان، و راهم را به سوى نیکی هایش هموار نما، و از پذیرفته خوبی هایش محرومم مساز، اى هدایت کننده به سوى حق آشکار
إِنَّا انزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ* وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ* لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَ لْفِ شَهْرٍ* تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِن کُلِّ أَمْرٍ* سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ
در حقیقت، ما آن (قرآن) را در شب قدر (/ اندازه زدن) فرو فرستادیم.* و چه چیز تو را آگاه کرد که شب قدر چیست؟!* شب قدر بهتر از هزار ماه است!* فرشتگان و روح در آن (شب)، به رخصت پروردگارشان، از براى (اندازه زدن) هر کارى فرود مىآیند.* آن (شب) تا طلوع سپیدهدم، سلامت است!
نکته ها و اشارهها:
1. در آیات متعددى از نزول قرآن سخن گفته شده است؛ مثلًا در سورهى «بقره» به نزول قرآن در ماه رمضان؛ «1» در سورهى «دخان» به نزول قرآن در شب با برکتى که در آن شب، هر امرى طبق حکمت الهى تنظیم و جدا مىشود؛ «2» و در این سوره به نزول قرآن در شب قدر اشاره شده که فرشتگان و روح در آن شب فرود مىآیند و امور بندگان را تنظیم مىکنند.
از مجموع این آیات استفاده مىشود:
الف) قرآن در شب نازل شده است؛
ب) آن شب در ماه رمضان است؛
ج) شب نزول قرآن، شبى با برکت است؛
د) در آن شب، تقدیرات
اللَّهُمَّ نَبِّهْنِی فِیهِ لِبَرَکَاتِ أَسْحَارِهِ وَ نَوِّرْ فِیهِ قَلْبِی بِضِیَاءِ أَنْوَارِهِ وَ خُذْ بِکُلِّ أَعْضَائِی إِلَى اتِّبَاعِ آثَارِهِ بِنُورِکَ یَا مُنَوِّرَ قُلُوبِ الْعَارِفِینَ
خدایا مرا در این ماه به برکت هاى سحرهایش آگاه کن، و دلم را با روشنایى انوارش روشنى بخش، و تمام اعضایم را به پیروى آثارش بگمار، به نروت اى نوربخش دلهاى عارفان.
اللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیهِ لِصَالِحِ الْأَعْمَالِ وَ اقْضِ لِی فِیهِ الْحَوَائِجَ وَ الْآمَالَ یَا مَنْ لا یَحْتَاجُ إِلَى التَّفْسِیرِ وَ السُّؤَالِ یَا عَالِماً بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ
خدایا مرا در این ماه به سوى کارهاى شایسته هدایت فرما، و حاجتها و آرزوهایم را برآور، اى آن که نیاز به روشنگرى و پرسش ندارد، اى آگاه به آنچه در سینه جهانیان است بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست.
اللَّهُمَّ وَفِّقْنِی فِیهِ لِمُوَافَقَةِ الْأَبْرَارِ وَ جَنِّبْنِی فِیهِ مُرَافَقَةَ الْأَشْرَارِ وَ آوِنِی فِیهِ بِرَحْمَتِکَ إِلَى [فِی ] دَارِ الْقَرَارِ بِإِلَهِیَّتِکَ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ
خدایا مرا در این ماه به همراهى و همسویى با نیکان توفیق ده، و از همنشینى با بدان دور بدار و به حق رحمتت به خانه آرامش جایم ده، و به پرستیدگى ات اى پرستیده جهانیان.
اَللّهُمَّ اشْفِ کُلَّ مَریضٍ
خدایا همه مریض ها را شفا بده
دین اسلام به سلامت و بهداشت فردی و جمعی اهمیت بسیار می دهد ولی با این حال گاهی مریضی سراغ انسان می آید که در این باره هم دستورات ویژه ای دارد که با مرض و مریض چگونه رفتار شود تا مریضی رو به بهبودی رود. ما همواره باید بادست و زبان خود در پی درمان بیماران باشیم. چنانچه بیماری نیاز به کمک مالی داشت در پی رفع نیاز او برآییم و اگر نیاز به مراقبت در ایام بیماری داشت به وی کمک نماییم. در این فراز از دعا از خدای متعال شفای همه مریض ها را خواستاریم و این یعنی اوج مهربانی دین اسلام نسبت به همنوعان خود.
اَللّهُمَّ فُکَّ کُلَّ اَسیرٍ
خدایا آزاد کن هر اسیری را
اسیران اشخاصى بودند که در جنگ گرفتار مىشدند. ما در این فراز از دعا، از خدای متعال در خواست می کنیم که خداوندا همه اسیر ها را از بند اسارت آزاد بفرما.
درست است که دین اسلام برای برخورد با اسیران جنگی قوانین بسیاری دارد به گونه ای که به اسیران هم ظلمی نشود اما بالاخره اسیر اسیر است زندان مانند قبر اوست. چه زیبا فرمود امام علی بن ابی طالب علیه السلام که :
السّجن احد القبرین.
زندان یکى از دو قبر است که یکى قبر حقیقى باشد و
میلاد امام حسن مجتبی علیه السلام مبارک باد
او آمده تا نور به شب ها بخشد روح شرف و عشق به دنیا بخشد
او آمده تا باور وایمان و صفا همراه دو صد عاطفه برما بخشد
او آمده از صلح و محبت بی شک جانی ز ولا برتن تنها بخشد
آن سید خوبان و بهشت آمده تا برمهر و وفا ارزش و معنا بخشد
او آمده با نام حسن در حسنش شوری به سرا پرده مولا بخشد
او رود زلالی ست که درفصل عطش جود و کرم خویش به دریا بخشد
از لطف ، کریم اهل بیت عصمت ما را زکرم خدا به فردا بخشد
میلاد امام مجتبی (ع) آمده است شادی به حریم دل ما آمده است
اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی فِیهِ طَاعَةَ الْخَاشِعِینَ وَ اشْرَحْ فِیهِ صَدْرِی بِإِنَابَةِ الْمُخْبِتِینَ بِأَمَانِکَ یَا أَمَانَ الْخَائِفِینَ
خدایا در در این ماه طاعت فروتنان را نصیبم کن، و سینه ام را براى انابه همانند بازگشت خاضعان باز کن به امان دادنت اى امان ده هراسندگان.
اَللّهُمَّ اَصْلِحْ کُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ الْمُسْلِمینَ
خدایا اصلاح کن هر فسادی را از کار مسلمین
فساد از جمله اموری است که خدای متعال به صورت روشن از آن برائت جسته است:
وَ لا تَبْغِ الْفَسادَ فِی الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْمُفْسِدینَ [1]
از آنچه خدا از مال و جاه و حشمت به تو داده استعانت در فساد مجوى، که
اللَّهُمَّ لا تُؤَاخِذْنِی فِیهِ بِالْعَثَرَاتِ وَ أَقِلْنِی فِیهِ مِنَ الْخَطَایَا وَ الْهَفَوَاتِ وَ لا تَجْعَلْنِی فِیهِ غَرَضاً لِلْبَلایَا وَ الْآفَاتِ بِعِزَّتِکَ یَا عِزَّ الْمُسْلِمِینَ
خدایا مرا در این ماه بر لغزش ها سرزنش مکن، و از خطاها و افتادن در گناهان دور بدار، و هدف بلاها و آفات قرار مده، به عزّتت اى عزّت مسلمانان.
اللَّهُمَّ طَهِّرْنِی فِیهِ مِنَ الدَّنَسِ وَ الْأَقْذَارِ وَ صَبِّرْنِی فِیهِ عَلَى کَائِنَاتِ الْأَقْذَارِ وَ وَفِّقْنِی فِیهِ لِلتُّقَى وَ صُحْبَةِ الْأَبْرَارِ بِعَوْنِکَ یَا قُرَّةَ عَیْنِ الْمَسَاکِینِ
خدایا مرا در این ماه از آلودگیها و ناپاکی ها پاک کن، و بر شدنی هاى مورد تقدیرت شکیبایم گردان، و به پرهیزگارى و هم نشینى با نیکان توفیقم ده، به یاریات اى نور چشم درماندگان .
اَللّهُمَّ رُدَّ کُلَّ غَریبٍ
خدایا هرغریبی را به وطنش باز گردان.
غریب به کسی می گویند که دور از وطنش باشد؛ و همچنین آنکه از مردمى بیگانه باشد.[1]
در روایات نیز به بعضی افراد غریب گفته شده است.
مثلا در احادیث امیر المومنین می خوانیم که:
اللَّهُمَّ زَیِّنِّی فِیهِ بِالسِّتْرِ وَ الْعَفَافِ وَ اسْتُرْنِی فِیهِ بِلِبَاسِ الْقُنُوعِ وَ الْکَفَافِ وَ احْمِلْنِی فِیهِ عَلَى الْعَدْلِ وَ الْإِنْصَافِ وَ آمِنِّی فِیهِ مِنْ کُلِّ مَا أَخَافُ بِعِصْمَتِکَ یَا عِصْمَةَ الْخَائِفِینَ
خدایا مرا در این ماه به پوشش و پاکدامنى بیاراى، و به لباس قناعت و اکتفا به اندازه حاجت بپوشان و بر عدالت و انصاف وادارم نما، و مرا در این ماه از هرچه مى ترسم ایمنى ده، به نگهدارى ات اى نگهدارنده هراسندگان.
اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ کُلِّ مَکْرُوبٍ
خدایا بگشا اندوه هر غمزده را
در فضیلت رفع اندوه از مومنان اندوهگین و غم زده احادیث بسیاری نقل شده است.
مسمع کردین روایت کرده است که از امام صادق علیه السّلام شنیدم که مىفرمود: کسى که غم و غصه را از دل مؤمنى بردارد خداوند همه اندوهها و گرفتاریهاى آخرت را از او دور کند و او را با دلى آرام از قبر برانگیزد، و کسى که او را اطعام کرده و گرسنگى او را چاره کند، خداوند از میوههاى بهشتى به او بخوراند، و کسى که با جرعه آبى تشنگى او را برطرف سازد، خداوند از شربتهاى سر به مهر بهشتى سیرابش سازد.
ثواب کسى که مؤمنى را شادمان کند
